Tweede Kamerverkiezingen 2021 - Arbeidsvoorwaarden en HR-beleid

Op woensdag 17 maart is de Tweede Kamerverkiezing. In een aantal gemeenten gaan er al stembureaus open op maandag 15 en dinsdag 16 maart. Ook mogen 70-plussers vanwege corona per brief hun stem uitbrengen. 

In aanloop naar zo’n verkiezingsdag doen politieke partijen mooie beloftes om kiezers voor zich te winnen. Wij hebben de programma’s van een aantal partijen naast elkaar gelegd en met elkaar vergeleken op het gebied van arbeidsvoorwaarden en HR-beleid. Ook kijken wij welke beloftes een kans maken om het te halen in toekomstige kabinetsplannen. 

De AOW
Jaren geleden werd aangegeven dat de AOW moest worden gemoderniseerd omdat het anders onbetaalbaar zou worden. Tegelijkertijd achtte men het noodzakelijk om de arbeidsparticipatie van oudere medewerkers te verhogen, door de AOW-leeftijd te koppelen aan de levensverwachting. Nu hebben diverse partijen een verschillende visie op de AOW-leeftijd en op de hoogte van de uitkering.

• AOW-leeftijd 

De VVD wil een flexibele AOW-leeftijd, met een mogelijke uitsteltermijn van 2 jaar. De PVV, SP, 50Plus en FvD willen de AOW-leeftijd juist terug naar 65 jaar. Dit laatste lijkt ons geen haalbare zaak. Enerzijds omdat de kosten voor de AOW aanzienlijk zullen stijgen en anderzijds omdat de pensioenen dan ook mee moeten bewegen naar 65 jaar. En een pensioenuitkering vervroegen van 68 jaar naar 65 jaar betekent een daling in de uitkering van ongeveer 15%. 

• Hoogte van de uitkering

De hoogte van de AOW-uitkering wordt ook door veel partijen genoemd. Een aantal partijen, zoals PvdA, GroenLinks, D’66 en 50Plus, hebben in hun programma opgenomen dat de AOW moet stijgen. Maar ook de VVD en PVV pleiten hier indirect voor door verhoging van het minimumloon en de koppeling die deze heeft met de AOW.

Het lijkt er dus op dat de verhoging van de AOW-uitkering er wel zal komen. Een verhoging van de AOW klinkt mooi, het is echter de vraag of dit een goede zet is. In Nederland kennen we weinig armoede onder de ouderen. En een hogere AOW betekent ook lagere pensioenopbouw voor de werkenden. In pensioenregelingen wordt immers bij bepaling van de pensioenopbouw rekening gehouden met de toekomstige AOW via de franchise. De rekening komt dus te liggen bij de jongeren.

Voor werkgevers betekent een hogere franchise een (iets) lagere premie. Deze ruimte in het budget kan op verschillende manieren ingezet worden. Bijvoorbeeld voor communicatie, optimalisatie of als keuzebudget.

Het pensioenstelsel
De meeste partijen steunen het pensioenakkoord. De PVV is erop tegen en wil het huidige systeem handhaven. De meeste linkse partijen willen een verhoging van de rekenrente waardoor ingegane pensioenen sneller geïndexeerd kunnen worden. Het laten meebewegen van de pensioenen met de economie zal dit mogelijk moeten maken.

Het pensioenakkoord en de bijbehorende wetgeving gaat naar verwachting wel worden ingevoerd. Terug naar de onderhandelingstafel zou verdere vertraging van de hervormingen betekenen en daarmee eerder verdere afstempeling van pensioenen. Daarnaast is de vraag of de politieke partijen de verantwoordelijkheid willen dragen van het laten struikelen van dit dossier waar al 10 jaar over onderhandeld is.
 

De Zorgverzekering
Er is bij veel partijen onvrede over het huidige zorgstelsel. Onder meer preventiemaatregelen, het eigen risico in de basisverzekering en de zorgverzekeraars zijn voer voor discussie. 

• Het eigen risico

Het eigen risico voor de zorgverzekering is al jaren een controversieel onderwerp. Houdt het de zorgkosten binnen de perken door de drempel te verhogen, of zorgt het juist voor meer zorgkosten omdat mensen hun zorgvraag uitstellen en er daardoor meer zorg nodig is om te genezen? VVD, CDA, ChristenUnie en SGP pleiten voor het gelijk houden van de huidige drempel, waarbij CDA en ChristenUnie wel een maximaal bedrag per behandeling willen introduceren om niet ineens het gehele bedrag aan eigen risico kwijt te zijn bij één dure behandeling. FvD en 50Plus willen het eigen risico verlagen naar €200,- en in de toekomst verder verlagen. PvdA, PVV en Denk willen het eigen risico in zijn geheel afschaffen. 

• Zorgverzekeraars

SP, PvdA en GroenLinks vinden de rol van zorgverzekeraars niet passen in het huidige stelsel. Zij pleiten voor afschaffing (SP) of voor een verbod van winstuitkeringen (PvdA en GL). Daarnaast stellen deze partijen en de VVD dat de wildgroei aan polissen aan banden moet worden gelegd. De roep om meer transparantie en het aanpakken van collectiviteitskortingen klinkt steeds luider en in principe wordt de collectiviteitskorting op de basisverzekering in 2023 volledig afgeschaft. Door het afschaffen van deze korting zal de rol van zorgverzekeraar en werkgever gaan veranderen. De werkgever en de zorgverzekeraar zullen intensiever moeten samenwerken om de voordelen van collectief verzekeren te benutten. 

• Preventiemaatregelen

Er is veel steun voor meer preventieve gezondheidsmaatregelen. Partijen als CDA en SGP pleiten voor regionale aanpak met preventiefondsen waarin bijvoorbeeld gemeenten, zorgverzekeraars en zorgorganisaties met elkaar plannen maken op het gebied van preventie. VVD, D66 en PvdA zien meer in investeren via zorgverzekeraars. Denk ziet brood in een nationaal preventieakkoord waarin bijvoorbeeld de btw op gezonde voeding omlaag gaat. De verwachting is dat er via de zorgverzekeraars de komende jaren meer ingezet gaat worden op preventie. Door de steun van de overheid kan hier een versnelling in komen.

Loondoorbetaling
Er wordt in verrassend weinig verkiezingsplannen gesproken over de aanpassing van de loondoorbetalingsperiode van 104 weken. D66 wil deze verkorten naar 1 jaar. PvdA wil week 53 tot 104 collectief verzekeren voor werkgevers met minder dan 25 werknemers. De afwezigheid in verkiezingsplannen en de komst van de Verzuimontzorgverzekering doet vermoeden dat de koers is uitgezet voor behoud van de 104 weken loondoorbetalingsplicht. 

Als werkgever heb je baat bij een goed georganiseerd zorgstelsel. Omdat je de druk van een langdurig zieke (ex-)werknemer voor totaal 12 jaar kunt voelen, is het prettig als de looptijd van verzuim zo kort mogelijk is. Goed passende zorg en goede toegang tot die zorg zijn daar een belangrijk onderdeel van.

Ook wil je voorkomen dat je werknemers ziek worden. Door de toegenomen focus op preventie kan je waarschijnlijk eerder en meer een beroep doen op ondersteuning voor preventieve acties en maatregelen. Zowel de overheid als de zorgverzekeraars zullen hierin financieel meer gaan ondersteunen.

ZZP'ers
Er is breed steun om pensioenopbouw en sociale zekerheid voor ZZP'ers eenvoudiger te maken. Partijen als, PvdA en GroenLinks pleiten voor pensioenplicht. Andere partijen zien meer in vrijwillige pensioenopbouw. Voor de sociale zekerheid is PvdA voor een verplichte bijdrage van de opdrachtgever, en zijn partijen als Denk en SGP voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. 

Wellicht krijgen zij makkelijker toegang tot de pensioenmarkt (verzekeraars, pensioenfondsen).
Maar in totaliteit is de verwachting dat er uiteindelijk voor het pensioen en de sociale zekerheid van de ZZP'ers weinig zal veranderen.

Wat wel gaat gebeuren is dat schijnconstructies van ZZP'ers met verkapte werkgevers harder aangepakt gaan worden. Hierdoor zal een grote groep werknemers die nu gedwongen als ZZP'er werken toegang krijgen tot sociale zekerheid en pensioen.