Is de pensioenadviseur aansprakelijk na advies om een gegarandeerd pensioen in te brengen in een beleggingsverzekering?
Dé verzekeringsadviseur voor de architectuur Koekenberg van Vuuren | VLC & Partners behandelt in dit artikel een zaak over aansprakelijkheid bij pensioenadviseurs. Hoe ver reikt de aansprakelijkheid bij financiële risico’s? En hoe ver gaat de zorgplicht? In deze zaak gaat het mis met de overdracht van opgebouwd pensioen.
Claimant heeft via zijn oude werkgever deelgenomen aan een collectieve pensioenregeling dat voorzag in een gegarandeerd levenslang ouderdomspensioen. De pensioenadviseur heeft de claimant geadviseerd de opgebouwde waarde van dit pensioen over te dragen naar een pensioenvoorziening op basis van een beleggingsverzekering. Door deze overdracht heeft de claimant aanzienlijk minder pensioen ontvangen. Bestaat voor de pensioenadviseur een verplichting tot voorlichting over het beleggingsrisico en het risico van daling op de rekenrente?
De zaak
Een claimant heeft tot 1 september 1998 bij zijn toenmalige werkgever deelgenomen aan een collectieve pensioenregeling die voorzag in een gegarandeerd levenslang ouderdomspensioen. Het pensioen werd niet geïndexeerd. Bij indiensttreding bij zijn nieuwe werkgever heeft claimant op advies van de pensioenadviseur ervoor gekozen een aanvullend pensioen op te bouwen in een beleggingsverzekering.
Bij pensioendatum is het in de beleggingsverzekering opgebouwde kapitaal aangewend voor de aankoop van een ouderdomspensioen van € 14.959 bruto per jaar. Dit is lager dan het oorspronkelijke gegarandeerde pensioen van € 32.890 bruto per jaar als de waarde niet was overgedragen.
Claimant vordert van de pensioenadviseur zijn pensioenschade en betaling van de provisie die door de pensioenadviseur is ontvangen.
Oordeel van de rechtbank
Oordeel rechtbank: aansprakelijk voor geleden schade
In eerste aanleg verklaart de rechtbank voor recht dat de pensioenadviseur aansprakelijk is voor de voormelde geleden schade van de claimant. In hoger beroep wordt dit vonnis door het hof vernietigd.
Hoger beroep: over zorgplichtschending
Het hof meent dat ten aanzien van het beleggingsrisico geen sprake is van een zorgplichtschending. Het is een feit van algemene bekendheid dat het rendement van beleggingen kan tegenvallen, of zelfs negatief kan zijn. Dit risico is inherent aan pensioenopbouw door middel van beleggingen.
Niet expliciet waarschuwen voor beleggingsrisico
Voor dit algemene risico behoefde de pensioenadviseur niet expliciet te waarschuwen, ook niet als zou moeten worden aangenomen dat de claimant onervaren was in het beleggen.
Zorgplicht dalende rekenrente
Het hof oordeelde dat de pensioenadviseur wel in haar zorgplicht is tekortgeschoten omdat zij niet heeft gewezen op het risico van een dalende rekenrente. Daarvoor bestond in dit concrete geval wel aanleiding.
Geen verband met schade
Vervolgens heeft het hof echter geoordeeld dat er tussen de schending van de zorgplicht en de gestelde schade geen causaal verband is komen vast te staan. De pensioenadviseur heeft op basis van een rekenrente van 5% geadviseerd. Indien de pensioenadviseur de rol van rente in de advisering zou hebben betrokken, zou zij scenario’s hebben geschetst op basis van rentes tussen de 4% en 6% omdat een verdergaande bandbreedte destijds niet als realistisch werd gezien.
Hoge raad vernietigt arrest van het hof
De Hoge Raad overweegt dat het oordeel van het hof ten aanzien van het beleggingsrisico in stand kan blijven. De klacht in het cassatiemiddel dat het hof heeft miskend dat het pensioen van de claimant door de overstap naar de beleggingsverzekering werd blootgesteld aan de combinatie van het beleggingsrisico en het risico van een dalende rekenrente heeft wel succes.
Risico van dalende rekenrente
Het oordeel van het hof dat de claimant onvoldoende heeft onderbouwd dat hij bij naleving van de zorgplicht op het punt van de rekenrente de beleggingsverzekering niet in deze vorm zou zijn aangegaan is zonder nadere motivering onbegrijpelijk.
De claimant moest bij zijn beslissing over het aangaan van de beleggingsverzekering de kans op een hoger pensioen dan het gegarandeerde pensioen afwegen tegen het risico van een slechtere uitkomst. Voor deze afweging is niet alleen van belang tot welk bedrag de claimant het risico van een slechtere uitkomst dan het gegarandeerde pensioen wilde accepteren, maar ook hoe groot hij de kans inschatte dat het pensioen zou kunnen uitkomen op een lager bedrag. Voor die inschatting is relevant dat het pensioen dat uit de beleggingsverzekering zou resulteren, niet uitsluitend afhing van het beleggingsrisico, maar mede van het rekenrenterisico. De uitkomst werd door de combinatie van deze risico’s immers onzekerder.
Een en ander heeft het hof niet kenbaar betrokken in zijn oordeel. Reden waarom de Hoge Raad het arrest van het hof vernietigt en terugverwijst ter verdere behandeling en beslissing.
Bronnen | HR 16 december 2022, ECLI:NL:HR:2022:1872
Vergaande zorgplicht voor pensioenadviseurs
Dit arrest maakt wederom duidelijk dat op een pensioenadviseur een vergaande zorgplicht rust ten aanzien van het in kaart brengen van financiële risico’s. Wanneer zoals in dit geval sprake is van een zorgplichtschending op dit punt is vervolgens van belang of er ook schade wordt geleden. Het hof ging er te gemakkelijk vanuit dat dat niet het geval was.
Meer weten? Neem contact op met Claimsmanager mr. Mieke Koot van Koekenberg van Vuuren | VLC & Partners
Meer over aansprakelijkheidOok interessant nieuws voor business professionals